"Chăm sóc cho tâm trí lành mạnh quan trọng không kém việc nâng cao sức khỏe thể chất". Nhất là trong thời điểm dịch bệnh Covid - 19 đang có những diễn biến phức tạp, sức khỏe tinh thần của người dân càng chịu nhiều ảnh hưởng tiêu cực. Trên thực tế, việc duy trì ổn định sức khỏe tinh thần cũng có vai trò to lớn không kém sức khỏe thể chất. Khi bệnh dịch xuất hiện, nếu như thể chất con người phải đối mặt các nguy cơ truyền nhiễm, suy giảm hệ miễn dịch thì mối lo với tinh thần lại là những xáo trộn trong cuộc sống hằng ngày và sự bùng nổ của nhiều thông tin trái chiều gây hoang mang, lo sợ, hay dẫn đến những căng thẳng quá mức cần thiết.
Thực trạng sức khỏe tinh thần trong mùa dịch Covid - 19
Bệnh viêm đường hô hấp cấp Covid - 19 xuất hiện từ tháng 12 năm 2019 ở Vũ Hán, Trung Quốc. WHO đã công bố tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu, yêu cầu Chính phủ và các tổ chức trên toàn thế giới tích cực chung tay tham gia vào nỗ lực kiềm chế dịch bệnh. Các nhà khoa học đang tích cực nghiên cứu để có thêm các thông tin về virus corona chủng mới này cũng như các cách thức để phòng tránh, điều trị bệnh COVID-19.
Bên cạnh những nguy cơ dễ dàng nhận thấy về sức khoẻ thể chất, việc xuất hiện một dịch bệnh mới với những thay đổi, xáo trộn tới cuộc sống hàng ngày cũng tạo ra những nguy cơ tiềm ẩn về mặt sức khoẻ tinh thần. Các quan sát trước đó từ dịch bệnh SARS năm 2003 cũng cho thấy các hệ quả đáng chú ý về mặt sức khoẻ tinh thần của con người khi phải đối mặt với đại dịch.
Tính chất nguy hiểm của dịch bệnh vốn đã đặt cá nhân rơi vào tình trạng dễ bị tổn thương do thiếu cảm giác an toàn:
- Cá nhân liên tục phải tiếp xúc với các thông tin tiêu cực về dịch bệnh, cùng với những thông tin trái chiều và không rõ ràng trên mạng xã hội dẫn tới những bất an, lo lắng, căng thẳng. Với những cá nhân dễ bị tổn thương, sự kiện này có thể gây ra các sang chấn tâm lý.
- Nỗ lực kiểm soát dịch bệnh khiến chính phủ đưa ra những quyết định như hạn chế các hoạt động tập trung đông người, khuyến cáo người dân hạn chế ra đường và không nên tiếp xúc với nhiều người. Điều này dẫn tới sự thiếu hụt nhu cầu kết nối xã hội, khiến cá nhân có thể rơi vào trạng thái cô đơn kéo dài, buồn chán.
- Những thay đổi về lối sống, sinh hoạt, đặc biệt là sự thiếu hụt các hoạt động thể chất cũng như giảm thiểu những hoạt động vốn giúp cá nhân được giải toả, thư giãn cũng làm duy trì và tăng nặng tình trạng lo lắng, căng thẳng.
- Đặc biệt, sự lo sợ nhiễm bệnh và hoang mang với các thông tin trái chiều cũng tạo cơ hội cho sự kỳ thị và phân biệt đối xử với những cá nhân có các đặc điểm liên quan tới dịch bệnh, khiến nhóm này có nhiều nguy cơ gặp phải những vấn đề về sức khoẻ tinh thần hơn cả.
- Cuối cùng, tình hình căng thẳng hiện tại cũng dễ làm kích hoạt và tăng nặng vấn đề ở những cá nhân vốn đã có các khó khăn tâm lý trước đó.
Những tác động đến từ dịch bệnh, mỗi cá nhân không chỉ cần trang bị kiến thức nhằm bảo vệ sức khỏe thể chất mà cần có những hiểu biết và kỹ năng ứng phó với những khó khăn tâm lý trong mùa dịch bệnh.
Một số yếu tố nguy cơ đối với sức khỏe tinh thần trong mùa dịch Covid-19:
- Liên tục tiếp xúc với các thông tin tiêu cực
- Nguy cơ bản thân hay người thân bị lây nhiễm bệnh
- Chứng kiến các trường hợp nhiễm, hay nghi nhiễm gần nơi mình sống
- Thiếu tương tác với người khác
- Thay đổi lịch trình sinh hoạt
- Không được đến trường lớp, nơi làm việc
- Thiếu hoặc mất các hoạt động thể chất thường ngày
- Không thể thực hiện các hoạt động yêu thích hay thói quen
- Nguy cơ bị kỳ thị vì nghi nhiễm bệnh
6 biện pháp hữu hiệu giúp bạn tăng cường sức khỏe tinh thần mùa dịch:
1. Cập nhật thông tin về dịch bệnh
Trong thời gian dịch bệnh, luôn cập nhật các thông tin về dịch bệnh và hướng dẫn phòng chống dịch từ các nguồn đáng tin cậy và chính xác không chỉ giúp bạn có kiến thức và kỹ năng ứng phó phù hợp với tình hình dịch bệnh mà còn làm giảm bớt các cảm nhận tiêu cực như lo lắng, hoang mang, sợ hãi, xuất phát từ sự không chắc chắn, hay sự thiếu kiểm soát.
Thời gian dịch bệnh vừa qua, đã có rất nhiều thông tin đồn thổi, sai sự thật được lan truyền trên các phương tiện truyền thông xã hội và trong cộng đồng, gây nên hoang mang, lo lắng cho người dân và qua đó dẫn tới những phản ứng số đông làm tăng nguy cơ lây nhiễm bệnh. Do đó, khi cập nhật các thông tin về dịch bệnh, bạn nên trang bị cho mình những kỹ năng thông tin cơ bản để kiểm tra tính chính xác của thông tin.
2. Duy trì các thói quen hàng ngày
Các chuyên gia về sức khỏe tinh thần khuyến nghị rằng duy trì các thói quen trước đây trong điều kiện cho phép trong thời gian dịch bệnh sẽ làm giảm những xáo trộn trong đời sống của bạn và qua đó giúp bạn lấy lại bình tĩnh trước những tác động của dịch bệnh. Sẽ có những thói quen mà bạn buộc phải điều chỉnh cho phù hợp trong thời điểm cần phải phòng chống dịch. Tuy nhiên điều chỉnh không có nghĩa là từ bỏ những thói quen đó. Điều bạn cần làm là cố gắng quay trở lại với thói quen trước đây trong khi áp dụng các biện pháp bảo vệ bản thân khỏi dịch bệnh.
3. Vận động thể chất
Tâm trí và cơ thể của chúng ta liên hệ với nhau một cách chặt chẽ. Hoạt động thể chất thường xuyên không chỉ giúp bạn khỏe mạnh hơn, có hình thể cân đối hơn, tập trung hơn, ngủ ngon hơn, mà còn có thể tăng cường cảm nhận tích cực về bản thân.
Luyện tập thể chất giúp não bộ và các cơ quan khác trong cơ thể khỏe mạnh, và cũng đem lại những lợi ích đáng kể trong việc nâng cao sức khỏe tinh thần. Nghiên cứu cho thấy rèn luyện cơ thể giúp làm giảm lo lắng, buồn chán, và tăng cường khả năng ứng phó với căng thẳng.
Vận động không chỉ có nghĩa là chơi thể thao hay tới phòng tập gym. Đi dạo trong công viên, làm vườn, dọn nhà cũng có thể giúp cơ thể bạn được vận động. Các chuyên gia cho rằng mọi người nên luyện tập thể chất 30 phút một ngày và ít nhất 5 ngày một tuần.
4. Ăn uống lành mạnh
Ăn gì và ăn như thế nào có khả năng gây ảnh hưởng tới cảm nhận của bạn. Não bộ của bạn cần rất nhiều loại dinh dưỡng để có thể khỏe mạnh và hoạt động tốt, cũng giống như những cơ quan khác trong cơ thể. Một chế độ ăn uống cân bằng lành mạnh không chỉ tốt cho thể chất mà còn tốt cho sức khỏe tinh thần.
Một chế độ ăn lành mạnh bao gồm:
- Đa dạng các loại trái cây, rau củ
- Các loạt ngũ cốc nguyên hạt và bánh mỳ
- Các sản phẩm từ sữa
- Cá có dầu
- Tối thiểu 2 lít nước lọc mỗi ngày
Ăn ba bữa một ngày và nhiều bữa phụ trong ngày, thêm nhiều nước, là lý tưởng để duy trì sức khỏe tinh thần. Hãy cố gắng hạn chế các loại đồ uống nhiều caffeine, nhiều đường, và có cồn.
5. Tăng cường chất lượng giấc ngủ
Có một mối liên hệ chặt chẽ giữa ngủ và sức khỏe tinh thần. Thiếu ngủ hay ngủ không ngon có thể dẫn tới những suy nghĩ và cảm nhận tiêu cực như buồn chán, lo lắng; làm thiếu năng lượng dẫn tới hạn chế giao tiếp, kết nối và do đó có thể tạo ra cảm giác cô đơn, một mình. Vì vậy, hãy xây dựng cho mình một thói quen ngủ đúng giờ và đủ giấc cũng như tìm cách nâng cao chất lượng giấc ngủ để bảo vệ sức khỏe tinh thần của bạn.
6. Nghỉ ngơi, thư giãn
Bận rộn, căng thẳng kéo dài có thể khiến cho bạn kiệt sức và ảnh hưởng tiêu cực tới sức khỏe tinh thần. Những khoảng thời gian nghỉ ngơi, thư giãn là rất cần thiết để lấy lại cân bằng cho tâm trí của bạn.
Nó có thể chỉ là năm phút nghỉ giải lao trong khi bạn đang làm việc, một bữa ăn trưa, hoặc một tuần nghỉ dưỡng để khám phá nơi nào đó mới. Chỉ một vài phút thư giãn có thể sạc lại năng lượng cho bạn. Hãy cho bản thân mình thêm nhiều khoảng thời gian lấy lại năng lượng. Những lúc nghỉ ngơi, bạn có thể hít thở sâu, thực tập yoga, thiền, hoặc nghe nhạc, vẽ tranh, hay chỉ đơn giản là ngồi im lặng. Nếu cảm thấy mệt mỏi, hãy cho phép bản thân được ngủ.
Bên cạnh đó, bạn có thể học thêm một kỹ năng mới, làm những việc mình yêu thích, tăng cường kết nối và chia sẻ cảm nhận cũng là những biện pháp tằng cường sức khỏe tinh thần mùa dịch một cách đặc biệt hiệu quả.
Nguồn tham khảo: Sổ tay nâng cao sức khoẻ tinh thần trong mùa dịch - EdLab Asia
Một cơ thể khỏe mạnh là sự kết hợp hoàn hảo từ hai yếu tố thể chất và tinh thần. Bên cạnh việc nghiêm chỉnh thực hiện các khuyến cáo từ Bộ Y tế trong phòng ngừa dịch bệnh, mỗi chúng ta cần chủ động nâng cao sức khỏe thể chất, bên cạnh việc thực hiện các biện pháp tăng cường sức khỏe tinh thần mùa dịch, để góp phần nâng cao sức đề kháng, hạn chế nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh.