Collagen đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì độ đàn hồi của da, sức khỏe xương khớp, tóc và móng. Những năm gần đây, các sản phẩm bổ sung collagen, từ bột, viên nang cho đến dạng nước, ngày càng phổ biến, được nhiều người dùng hằng ngày với mong muốn cải thiện ngoại hình và nâng cao sức khỏe tổng thể.
Tuy nhiên, như bất kỳ dưỡng chất nào, bổ sung collagen quá liều hoặc không đúng cách có thể dẫn đến những tác dụng không mong muốn. Dù hiếm gặp, các chuyên gia vẫn cảnh báo rằng dư collagen có thể xảy ra, đặc biệt ở người có bệnh nền hoặc rối loạn chuyển hóa.

1. Cơ thể con người sản xuất collagen như thế nào?

Collagen chiếm khoảng 30 - 40% tổng lượng protein trong cơ thể, là thành phần chính của mô liên kết, tạo cấu trúc cho da, gân, dây chằng, sụn và xương. Có hơn 28 loại collagen, trong đó phổ biến nhất là loại I, II và III, chịu trách nhiệm duy trì độ săn chắc, đàn hồi và dẻo dai của các mô. Cơ thể tổng hợp collagen từ các axit amin như glycine, proline và hydroxyproline, với sự hỗ trợ của vitamin C, kẽm, đồng và sắt. Tuy nhiên, quá trình này giảm dần theo tuổi tác hoặc do các yếu tố như stress, tiếp xúc tia UV, chế độ ăn kém dinh dưỡng hoặc hút thuốc lá.
Chính vì vậy, nhiều người tìm đến thực phẩm bổ sung collagen để bù đắp sự thiếu hụt. Song, nếu lượng bổ sung vượt nhu cầu, cơ thể có thể phản ứng theo những cách không mong muốn.

2. Vì sao cơ thể lại dư thừa collagen?

Sự cân bằng giữa tổng hợp và phân hủy collagen trong mô được điều chỉnh bởi nhiều cơ chế sinh lý. Dưới đây là các nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng dư collagen - dù xuất phát từ yếu tố nội sinh hay ngoại sinh:
- Tăng tổng hợp nội sinh do bệnh lý: Một số bệnh tự miễn, điển hình là xơ cứng bì toàn thân, khiến hệ miễn dịch tấn công các tế bào sản xuất collagen (nguyên bào sợi). Kết quả là mô liên kết trở nên quá dày và cứng, ảnh hưởng đến da, mạch máu, thậm chí cả phổi, tim hay thận.
- Tổn thương mô nghiêm trọng và phản ứng lành vết thương kéo dài: Collagen là thành phần chính trong quá trình chữa lành vết thương. Khi tổn thương dai dẳng (như viêm mạn tính, nhiễm trùng kéo dài hoặc các tổn thương lặp lại), cơ thể có thể phản ứng bằng tăng sinh collagen quá mức - dẫn đến sẹo lồi, xơ hóa.

- Rối loạn nội tiết tố và viêm mạn tính: Cortisol, hormone căng thẳng, tăng cao lâu dài có thể thay đổi hoạt động của nguyên bào sợi, khiến cơ thể sản xuất collagen nhiều hơn mức cần thiết. Tình trạng viêm mạn tính cũng kích thích quá trình này, gây mất cân bằng giữa tổng hợp và phân hủy collagen trong mô.
- Bổ sung collagen quá mức: Mặc dù collagen thủy phân thường được phân giải thành axit amin và hấp thu, việc dùng liều cao kéo dài - đặc biệt khi kết hợp với chế độ ăn giàu protein - có thể tạo gánh nặng chuyển hóa cho gan, thận và hệ tiêu hóa. Ở người có bệnh nền về chuyển hóa, điều này làm tăng nguy cơ tích tụ hoặc phản ứng bất lợi.

3. Triệu chứng cơ thể đang cảnh báo dư thừa collagen

Không phải lúc nào dư collagen trong cơ thể cũng có những biểu hiện rõ ràng, nhưng chúng ta có thể nhận ra khi cơ thể có những dấu hiệu cần chú ý sau đây:

- Rối loạn tiêu hoá: đầy hơi, khó tiêu, buồn nôn, tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài sau khi bắt đầu dùng sản phẩm collagen.
- Biến đổi về da: da dày, kém đàn hồi, cảm giác căng hoặc sần, trong một số trường hợp có tê ngón tay, thay đổi màu da vùng ngoại biên.
- Cứng khớp: đau hoặc khó cử động ở các khớp nhỏ (bàn tay, cổ tay) hoặc khớp lớn.
- Triệu chứng toàn thân: mệt mỏi, yếu cơ, đôi khi cảm giác hồi hộp hoặc đau tức ngực (cần khám chuyên khoa nếu xuất hiện).

4. Hậu quả khi bổ sung collagen quá nhiều

- Ảnh hưởng hệ tiêu hoá: Đầy bụng, khó tiêu hoặc buồn nôn. Thay đổi thói quen đi tiêu (táo bón hoặc tiêu chảy).
- Tăng nguy cơ phản ứng dị ứng: như ngứa, nổi mề đay, sưng môi... ở người nhạy cảm với collagen từ cá hoặc động vật có vỏ.

Các sản phẩm collagen thủy phân (hydrolyzed collagen) được hấp thu tốt, nên hiếm khi tích tụ trong cơ thể. Phần lớn lượng dư thừa sẽ được chuyển hóa thành axit amin và sử dụng cho các quá trình khác. Nếu xuất hiện da cứng, sạm, ngứa dai dẳng, đau khớp hoặc rối loạn tiêu hóa kéo dài sau khi dùng collagen, nên ngừng sử dụng và tham khảo bác sĩ.
Người có bệnh gan, thận, tiểu đường hoặc rối loạn mô liên kết cần được tư vấn kỹ trước khi bổ sung. Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm máu hoặc sinh thiết mô để đánh giá dư collagen hoặc phản ứng tự miễn, từ đó điều chỉnh liều lượng phù hợp.

5. Nên bổ sung collagen như thế nào cho an toàn và hiệu quả?

Tuân thủ liều khuyến nghị
Hiện chưa có khuyến nghị chính thức về liều tối đa, nhưng liều 2,5 - 10 gram mỗi ngày được xem là đủ để hỗ trợ da, khớp và tóc.
Lựa chọn sản phẩm có nguồn gốc minh bạch, kiểm nghiệm đầy đủ
Người tiêu dùng nên ưu tiên sản phẩm TPBS collagen có giấy tờ kiểm nghiệm, nguồn gốc nguyên liệu rõ ràng và được sản xuất theo tiêu chuẩn GMP. Kiểm soát chất lượng xuyên suốt giúp giảm rủi ro về tạp chất, kim loại nặng hoặc vi sinh.
Tham vấn ý kiến của chuyên gia y tế
Người bị bệnh gan, thận, rối loạn chuyển hóa, hoặc đang dùng thuốc điều trị mãn tính cần hỏi ý kiến bác sĩ/chuyên gia dinh dưỡng trước khi bổ sung collagen.
Với sự quan tâm ngày càng lớn dành cho các sản phẩm collagen, người tiêu dùng cũng đòi hỏi cao hơn về độ an toàn, sự minh bạch nguồn gốc và tiêu chuẩn sản xuất. Đó cũng là lý do nhiều thương hiệu lựa chọn hợp tác với những nhà máy sở hữu nền tảng nghiên cứu - kiểm nghiệm và hệ thống quản lý chất lượng đạt chuẩn GMP. Một quy trình bài bản từ nguyên liệu, công thức, thử nghiệm đến sản xuất không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro về hàm lượng, tạp chất hay phản ứng dị ứng, mà còn tạo nên lợi thế cạnh tranh bền vững cho sản phẩm.
Nếu doanh nghiệp của bạn đang tìm kiếm một đơn vị đủ năng lực đồng hành trong hành trình xây dựng dòng collagen chất lượng - an toàn - phù hợp người Việt, nhà máy Medistar Việt Nam luôn sẵn sàng hỗ trợ từ bước lên ý tưởng đến sản xuất hoàn thiện sản phẩm theo quy trình chuẩn GMP. Để lại yêu cầu của bạn TẠI ĐÂY để được hỗ trợ tư vấn gia công TPBS collagen!

Nguồn thông tin tham khảo: Báo điện tử Sức khoẻ & Đời sống